عملکرد انکودر افزایشی به وسیله نور انجام میشود به این صورت که درون انکودر افزایشی یک صفحه دوار قرار دارد که بر روی آن صفحه پر از سوراخ است. هر بار که صفحه حرکت میکند و سوراخ ها از مقابل منبع نور عبور میکنند، نور از سوراخ عبور کرده و به سنسور نور برخورد میکند. در نتیجه انکودر متوجه میشود که حرکت انجام شده است. با هر بار عبور نور از سوراخ اصطلاحا گفته میشود که انکودر یک پالس می اندازد.
انکودر مطلق علاوه بر حرکت، تعیین موقعیت نیز انجام میدهد. نحوه کارکرد این نوع انکودر به این صورت است که درون انکودر مطلق یک صفحه دوار قرار دارد که این صفحه متشکل از چندین شبکه است و هر کدام از این شبکه ها به چندین قطاع تقسیم شده اند. به هر یک از قطاع های شبکه ها یک بیت گفته میشود. به هر کدام از شبکه ها یک الگوی رنگی منحصر بفرد اختصاص داده میشود. با توجه به اینکه شاخص روی چه الگوی رنگی قرار گرفته، انکودر مطلق تشخیص میدهد که موقعیت فعلی در چه زاویه ای قرار دارد.